Хомус Саха сиригэр сайдан кэлбит историятыттан
Саха хомуЬун туhунан бастакы бэлиэтээhиннэр XIX уйэ анаарыгар нуучча айанньыттарын,
чинчийээччилэрин улэлэригэр бааллар.
Хомуска
биирдиилээн толороочулар улахан дьо5урдаахтарын туhунан XIХ
уйэ
айанньыттара Н.Щукин, Р.Маак, академик Миддендорф, Иохельсон, В. Се-рощевскай,
В. Трощанскай, Э.К. Пекарскай, И. Черскэй, В. Шкловскай уонна да атыттар
бэйэлэрин этнографическай улэлэригэр ахтыбыттара
Ол курдук Иван Алексеевич Худяков «Краткое
описание Верхоянского округа…..» кылгас хомуурунньугар сахаларга мас уонна муос
хомус баарын, хомуска элбэх буолан оонньооhун туhунан суруйбута.
Кини суруйарынан 1807 сыллаахха
Дьокуускай уокуругар «Дул5алаах»
нэhилиэгэр
эдэр 23 саастаах Дьэрэлийэр диэн ааттаах уда5ан дьахтар кыhыл
бэйбэриэт
сонун куругар 7-8 мас хаалаах хомустары иилинэ сылдьан ыалга
киирдэ5инэ
арыалдьыт дьахталларыгар тунэтэн бэйэтин батыЬыннаран хо-
муска
оонньуура уhу.
В. Л. Серощевскай «Якуты» монографиятыгар
сахаларга кырыымпа, хомус
баарын
туЬунан суруйар.Бэлиэтээhиннэринэн Карпат хайаларыгар
барааны уурэр бостуук уолга корбутун
бэлиэтиир.
-
1914 сыллаахха Дьокуускай куоракка
бирикээсчиттэр дьиэлэригэр 30 дьах-тар сыана5а тахсан хомус тардыбыт.
-
1930 сыллаахха Саха Национальнай театрыгар композитор Адам Скрябин аан бастакыннан
хомус ансамбллын тэрийии бутун музыкальнай коллек-тив буоларын дакаастаабыта.
-
1953-60 –ус сылларга саха
хомуЬа бутун Советскай Союз урдунэн сыа-на5а дьуруЬуйэр
-
1948 сыллаахха Лука Николаевич Турнин саха хомусчуттарыттан баста-кыннан Москва5а
хомус тардан дьон биhирэбилин ылбыта.
-
1957 сыллаахха Москва5а ыытыллыбыт саха литературатын уонна искусствотын куннэригэр
Турнин Л. Н. Салайар Таатта улууhун хомусчуттарын ансамблла
кыттыыны ылбыта.
-
1960-ус сыллар хомуска сана хайысханнан сайдар са5ахтар.
-
1962 сыллаахха Саха Государственнай университетын иhинэн хомусчут-тар
ансамблларын Степан Черешкин торуттуур.
-
1976 сыллаахтан бу ансамбль «Алгыс» диэн
ааттанар.
-
1963 сылтан «Алгыhы» Россия уонна Саха
Республикатын культуратын утуолээх улэЬитэ Иван Егорович Алексеев – Хомус
Уйбаан салайар.
-
1972 сыллаахха хомуска маннайгы симфоническай айымньыны Н. С. Берестов суруйбута.
| 
